Piorun z jasnego nieba

"Piorun z jasnego nieba" - jak to się mówi. Uderzył w Bengalu Zachodnim, który już nie nazywa się Bengal Zachodni, podobnie jak Bombaj nie nazywa się Bombaj, Kalkuta nie jest Kalkutą, a Madras stał się Ćennajem. A więc w piorun uderzył. Nie byle gdzie. I z tragicznymi konsekwencjami.

Kilkunastu mieszkańców bengalskiej wsi Uttar Harishpur zmarło lub zostało rannych, na skutek porażenia. Świętowali podczas religijnego festiwalu ku czci bogini Kali, a kiedy rozpętała się ulewa - przedwczesna, zważywszy że monsunowe deszcze powinny się pojawić dopiero w czerwcu - schronili się w pobliskiej świątyni. W kopułę światyni uderzył piorun, dziesięć osób zmarło, kilka innych jest w stanie krytycznym. Ofiary były członkami jednej rodziny.

Uttar Harishpur prawdopodobnie na tej tragedii zyska. Uderzenie pioruna jest wydarzeniem niezwykłym, sprzyja ludowym legendom i pozwoli szybko stworzyć jakąś niesamowitą interpretację, która sprawi, że do małej wiejskiej świątyni zaczną pielgrzymować tłumy. Oczywiście, jest i wersja ponura - uderzenie pioruna może zostać uznane za boską karę dla całej wioski albo w szczególności dla poszkodowanej rodziny. Ostracyzm, jaki ją dotknie, będzie bardziej boelsny niż rażenie piorunem.

Czytałam o indyjskiej świątyni zbudowanej spontanicznie w miejscu, gdzie ktoś przypadkowo rzucił kamień. Inni przechodnie dorzucali kolejne kamyki, uspyała się góra, aż wreszcie ludzie wspólnie wzięli się za budowę. Słyszałam o kapliczce, w której na podziw i uwielbienie wystawiony został motor - jako obiekt magiczny. Sama widziałam w świątyniach posągi Indiry Gandhi. I wlazłam na mini ceremonię, którą gwiazdą było kalekie cielę o pięciu kończynach.

Hindusów często uważa się za zabobonnych. Mnie fascynuje ich zdolność do wytwarzania wierzeń, kultów i legend. Nawet jeśli jest ona przejawem niepewności i lęku, który pcha do modłów uprawianych kompulsywnie, to dowodzi też niesamowitej wyobraźni, fantazji, niezmordowanej chęci, by w coś wierzyć, kogoś kochać, pokładać nadzieję. To wszystko pojęcia ze słownika, których tu - w cynicznie zeświecczonej Warszawie - się nie używa. To są też pojęcia ze słownika ludzi pokornych, którzy nie zakładają, że wszystko w życiu można zrozumieć i zanalizować. Przeciwnie - nie podejmują tej próby, tylko na wszelki wypadek kłaniają się siłom wyższym.

[pw]

O Polsce w "The Hindu"

Dziennik "The Hindu", wspaniała, majestatyczna gazeta wydawana wciąż na wielkiej płachcie. Trudno ją dostać poza  największymi miastami, a i w nich nie tak znów łatwo. Ja zwykle szturmuję duże stacje kolejowe, nalepiej rano - wtedy szanse są największe. "The Hindu" uosabia wszystko, co w prasie codziennej najpiękniejsze: potężne informacyjne teksty, wyraźnie oddzielone od komentarzy. Szeroki przekrój tematów. Powagę i rzeczowość, z jaką podaje wiadomości. Brak bzdurnych treści. Jest w nim dostojność oficjalnego molocha, który chodzi powoli i głowę trzyma wysoko, bez względu na zamieszanie na światowym rynku mediów.

Choć nie znaczy to, że ignoruje nowoczesność. Ma od niedawna bardzo klarowną, łatwą w nawigacji strone internetową z otwartym archiwum. Fantastyczne źródło wiedzy. Nawet jeśli lektura bywa niełatwa. Mimo, że redakcja trzyma się tonu serio, nie patrzy na czytelnika z góry. Objaśnia świat bez napuszenia, bez stawiania niepotrzebnych poprzeczek, bez tego idiotycznego prowokowania czy umizgiwania się do odbiorców.
W naszej części świata takich gazet coraz mniej, właściwie - już ich nie ma. Pewien redaktor "Times of India", którego spotkałam w samolocie (leciałam ja i 200 pracowników tej gazety, tworzących wyłącznie dział marketingu!), opowiadał mi, jak rynek prasy w Indiach rozwija się i rośnie. Ciekawa równoległość zdarzeń w kraju zafascynowanym technologiami informatycznymi, a przecież wciąż trudzącym się o to, by zmniejszyć odsetek analfabetów. Wiadomości wciąż docierają do wielu miejsc w Indiach poprzez papierowe płachty, wciąż są traktowane jako ważne, wartościowe. Nadal gazety są tam wyznaczone do roli poszerzania horyzontów, interesowania się światem, przybliżania go.

U nas tej światowości i otwartości umysłowej jakby mniej. Dziennikarze kręcą się w kółko, jakby tematy wciągali z ograniczonej puli. Ja się to tych ograniczonych dziennikarzy także zaliczam. Od jakiegoś czasu ne zaliczam się natomiast do czytelników, bo polskie gazety nie są już codziennym źródłem treści, powodem fascynacji i zadziwienia, ale przyczyną rozczarowania. Zazdroszczę Hindusom. Nie tylko wspaniałego, staromodnego "The Hindu", ale też tworzenia pism będących absolutnie sexy, dynamicznych, oryginalnych, odważnych i sensownych - jak magazyn "Open".
Uwielbiam oba tytuły, jak dotąd niezawodne w edukowaniu, sprawianiu niespodzianek i przyjemności.
A tu mała perełka: artykuł o warszawskiej szkole, której patronem jest maharadża.
http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-sundaymagazine/article3365868.ece

[pw]

Memorabilium upalne

Przypomina mi się. Delhi. Upał nocny, czarny, lepki. Ten, od którego nie da się uciec, nie ma jak znaleźć ulgi. Noc, na którą tak czekamy w polskim czerwcu albo lipcu, bo przynosi stygnące godziny, lżejsze powietrze, a nawet gęsią skórkę na odkrytych ramionach, tu przeciwnie - tężeje. Powietrze staje, kładzie się na piersiach ciężką kołdrą.
Sen bardziej męczy niż daje odpocząć. Nogi i ramiona rozrzucone osobno. Boże broń, żeby się dotknęły - zaraz śliskie od potu, poirytowane, obrażone na siebie. Leży się nieprzytomnie, na plecach, bezbronnie. Tak jak Oni. Z czołem zroszonym, z mokrymi włosami, ze złośliwą kołysanką komarów, którym ten potworny gorąc nie przeszkadza. W wilgoci, na południu, latają jak pijane, kołyszą się mniej pewnie, tracą uważność, dadzą się łatwo chwycić i zgnieść między palcami. Ale tu, w stolicy, są jak naelektryzowane, pobudzone, dźgają zaciekle.
Wiatrak przyjaciel robi, co może - czasem czyni cuda, czasem toczy beznadziejną walkę. Gdy słabnie - a nie on decyduje o natężeniu prądu w rozgrzanych, także zmęczonych przewodach - do skóry docierają ledwie wyczuwalne podmuchy. To przypomina niewielki łyk wody, gdy się ma od wielu dni spierzchnięte usta. Chwila rozpieszczenia, po której trzeba się znów godzić z długim umęczeniem.
Chłodna woda, zaczerpnięta z glinianego dzbanka przykrytego aluminiowym talerzykiem. Wypijana zachłannie, pyszna. Będzie się czym pocić do rana.

Największe poranne rozczarowanie: nalana do kubła woda, która ma przynieść ulgę, okazuje się ciepła. Parzy. Spłynęła z czarnego zbiornika trzymanego na dachu. Stała tam godzinami, wchłaniając stopnie Celsjusza. Patrzę na kołyszącą się taflę - złośliwie wykrzywione odbicie chichocze: nie dam Ci ulgi.

Najwstrętniejsze są gorące ściany, zbliżyć się do nich, to jak włożyć rękę w żar. Buchają gorącem, jakby chciały w nim uwięzić, zadusić. Na zewnątrz niewiele lepiej, ale tam wrzące powietrze się rusza, uwalnia od klaustrofobicznej paranoi, lęku, że zagotuje się krew, a skóra spłonie. I tak do rana. Dwie, trzy godziny przed świtem robi się szczelina w upale, może niewielka, ale pozwala odetchnąć - przez chwilę, za krótko, żeby zregenerować albo dać nadzieję. Tylko i akurat tyle, żeby jakoś znieść nadchodzące palenie. Słońce, w Polsce kochane, wyczekiwane z ustęsknieniem, hołubione w każdej minucie, tam bywa wrogiem potwornym, natrętnym nieprzyjacielem.

A jednak: wszystko za jedną choćby godzinę tej upalnej udręki. Wszystko za radość czucia na sobie ciężaru i zapachu powietrza, w które ubierają się Hindusi. Płyną w nim, otuleni szczelnie, przesiąknięci. Posiadają je, a ono posiada ich. Wszędobylskie, nieodłączne i nieprzenośne. Ucieka z zakamarków plecaka najdalej po dwóch dniach, nawet na dnie polskiej szafy.

Hindusi, którzy żyją solo

"Times of India" sygnalizuje ciekawe zjawisko: szybki przyrost liczby singli w społeczeństwie. Autor tekstu zaznacza, że Indie, obok Chin i Brazylii, są społeczeństwem, w którym młodych wybierających życie solo przybywa najbardziej gwałtownie. Poniżej jednak znajduje się informacja, że jednosobowe gospodarstwa domowe stanowią nad Gangesem zaledwie trzy procent wszystkich (w USA - 28 procent). Życie w pojedynkę najczęściej wybierają młodzi profesjonaliści, którzy - aby swój styl życia realizować - muszą oprzeć się naciskom swych rodzin.

Jeśli spojrzeć na siłę i dynamikę tej tendencji, Hindusi mogą wydawać się jednym z najszybciej zmieniajacych się, a więc unowocześniających się społeczeństw. Jeśli natomiast skupić się na realnym zasięgu tej zmiany - 3 procent, to z kolei prowadzi do wniosku, że zmienia się niewiele. Ta sytuacja świetnie pokazuje, jak trudno ocenić "zmienność" Indii i w ogóle uchwycić trendy pojawiające się w społeczeństwe - z jednej strony mnóstwo dowodów na nowe modele życia, z drugiej - wydają się one kroplą w morzu ludzi żyjących tradycyjnie. Żadnemu z obu tych wymiarów nie można zaprzeczyć. Indie jednocześnie zmieniają się i pozostają takie same.

Więcej tutaj: http://timesofindia.indiatimes.com/life-style/people/Indias-most-desirable-Going-back-to-an-empty-home/articleshow/12044273.cms

Mumbaj znów opisany

Polecam tekst w "The Economist", który przedstawia  nową książkę autorki "New Yorkera" i laureatki Pulitzera Katherine Boo, która zbadała życie w slumsach Mumbaju. http://www.economist.com/node/21547767
Oby doczekała się polskiego tłumaczenia, jak świetny Suketu Mehta.

[pw]